JAVA
   JavaScript bir programlama dilidir. Tipki C gibi, Delphi gibi, Visual Basic gibi. Kendi için de olan fonkiyonlar sayesinde istediklerimizi bilgisayara yaptirmak isteriz. Diger programlama dillerinde oldugu gibi karar verme yetenegi, döngüler vardir. Sistem araçlarina ulasmak için komutlar bulunur.
JavaScript adi ile taninsa da aslinda C++ dilinden esinlenerek gelistirilmis bir script dilidir. Netscape 2.0 versiyonu gelistirilirken html de olmayan etkilesim özellikleri bu browsere verilmek istenmisti. Bunun için yapilan arastirma ve gelistirme sonucunda C++ den esinlenerek bir script dili olusturuldu. Adina javaScript denmesinin nedeni bir pazarlama teknigidir. Sun java programlama dilini gelistirip duyurdugunda her plartfomda çalisacak bir programlama dili özelligi olan java bilgisayar programcilari arasinda çok büyük yanki olusturdu.
Tam bu sirada ise Netscape gelistiricileri javanin bu yükselisinden faydalanarak gelistirdikleri dile javaScript adini verdiler. Istedikleri yankiyida yakaladilar.
Bir programlama dili oldugu halde neden javaScript adi verilmistir? sorusu hem çok sorulan ve hemde çok önemli olan bir sorudur. Çünkü javaScripti ögreneceksek script dilinin ne demek oldugunu anlamak zorundayiz. Script dili yorumlanmaya muhtaç anlamina gelir. Normalde yazilan bir program kendi halinde çalisabilir. Fakat bir script dili ise kendi basina çalisamaz.
Burada dikkat etmemiz gereken javaScript ile yazdigimiz programlarin yorumlanacagidir. Script programlar bir yorumlayiciya gereksinim duyarlar. Yazilan programi yorumlayici kendi özelliklerine göre yorumlar. Iki farki üretilmis yorumlayici ayni script programini farkli bir seklilde çalistirabilir. Hatta bir yorumlayicida çalisan bir program diger bir yorumlayicida çalismayabilir. Javascriptin özellikleri nelerdir?      Yorumlanmaya ihtiyaç duyan javaScripti kullanirken degisik browserlerde denemek gerekmektedir. JavaScript devamli gelisen bir dildir. Su anda 1.3 sürümüne ulasmistir. Netscape 2.0 versiyonunda javaScriptin 1.0 versiyonu kullanildi. Sonra exloper 3.0 ve netscape 3.0 da javaScriptin 1.1 versiyonu kullanildi. Su anda 4.0 versiyonlu browserlerde javaScriptin 1.2 versiyonu kullanilmaktadir. Her versiyonun kendine özgü özellikleri vardir. Bazen bir program kullanirken javaScriptin sürümünü belirtemek zorunda kalacagiz.
JavaScriptin özelliklerini siralamak istersek ;

JavaScript yorumlamaya muhtaç bir dildir. Kullanildigi browser yazilan bu programi kendi özelliklerine göre yorumlayacakti.

JavaScript HTML kodlari arasina gömülür. Yani direkt olarak bir html dosyasi gibi düz yazi formatinda yazilir.

Bir script dili oldugunda esnek bir dildir. Diger programlama dilleri gibi kati kurallari yoktur. Bu nedenle esnek bir sekilde kullanilabilir.

Bu dilin imla kurallarina uymak zorunlulugu vardir. Mesela bir parantez eksik yazildiginda hata olusacaktir.

JavaScript programlari bir hareket halinde isler. Mesela bir tusa tiklanmasi, belli bir zamanin gelmesi gibi. Bir hareket(olay) olmadigi zaman javaScript bir sey yapmaz.

JavaScript nesne yönelimli bir dildir. Program içinde her kullandigi birimi bir nesne olarak görür ve ona göre davranir. Mesela browser javaScript için bir nesnedir, form javaScript için bir nesnedir.

JavaScripti kisaca tanimlarsak nesne yönelimli, yorumlanmaya muhtaç, düz yazi seklinde html kodalari arasina gömülü bir sekilde bulunan kolay bir script dilidir.

Burada javascriptin sürümlerinden bahsetmek zorundayiz. Çünkü javascript devamli gelismektedir. Bu gelisme ile birlikte borwserlerin yeni sürümleri javascriptin yeni sürümlerini tanimaktadir. Fakat eski sürüm browserler javascriptin yeni sürümlerini tanimiyorlar ve yeni ekler gelince hatali sonuçlar üretiyorlar. Bu sebeple javascriptin sürümlerini ve hangi browserlerin kullandigini görelim.

JavaScript version

Netscape version

Explorer version

JavaScript 1.0

Netscape 2.0

Explorer 3.0

JavaScript 1.1

Netscape 3.0

Explorer 3.0++

JavaScript 1.2

Netscape 4.0-4.5

Explorer 4.0++

JavaScript 1.3

Netscape 4.6++

Explorer 5.0

JavaScriptin kullaniminda sürümlerinin kullanimina dikkat etmek gerekiyor. JavaScriptin sürümünü belirtirken su sekilde kullaniyoruz.

<SCRIPT language="JavaScript">...</SCRIPT>

Bu kullanimda browser JavaScript ile yazilan programin JavaScriptin 1.0 veya 1.1 sürümü ile yazildigini anlar. JavaScriptin 1.0 ve 1.1 versyiyonlarini belirtmiyoruz.
<SCRIPT language="JavaScript1.0">...</SCRIPT>
seklinde bir kullanim hatalidir.
JavaScriptin 1.2 versiyonunu belirtmek istersek:

<SCRIPT language="JavaScript1.2">...</SCRIPT>

Seklinde bir kullanim gerekiyor.

Programcilar için vazgeçilmez bir durum program satirlari arasina açiklamalar yerlestirmektir. Açiklamalar programa ait degildir. Sadece program satirinin veya bölümünün ne ise yaradigini belirtmek için kullanilir. Bunun nedeni programi inceleyenlerin programin çalismasini daha rahat anlamalari ve üzerinde degisiklik yapmalarini kolaylastirmaktir.
Açiklama satirlari her programlama dilinde bulunur. JavaScripte iki sekilde açiklama satiri kullanilabilir. Bunun ilk kullanimi sadece bir satirin açiklama satiri oldugunu belirtir.

// Bu satir bir açiklama satiridir

// Verileri aliyoruz

seklinde bir kullanim. Burada // bir açiklama satirinin oldugunu JavaScript yorumlayicisina (browser) belirtir.
Yine birden fazla satira açiklama yerlestirmemiz gerektiginde ise

/* Bu bölüm açiklama satiridir.

Bu açiklama satiri birden fazla

satira yayilmistir */

seklinde kullaniyoruz. Burada /* açiklama bölümünü baslatmakta */ ise açiklama bölümünün bittigini belirtir.

JavaScript programlari yazarken Türkçe karakter kesinlikle kullanilmaz. Türkçe karakterlerden kastimiz ç-Ç-s-S-g-G-ü-Ü-ö-Ö-i-I gibi karakterlerdir. Bu karakterleri sadece degisken adi veya fonksiyon adi seklinde kullanmayacagiz. Fakat ekrana bir yazi basmamiz gerektiginde kullanabiliriz. Mesela Simdi yeni karakteri girin seklinde bir mesaji JavaScriptle ekrana basabiliriz. Fakat bir degisken tanimlarken girisSayisi=12; seklinde bir degisken adi tanimlanmasi yanlistir. Program yorumlanirken hata mesaji verecektir.

Javascripti nasil kullanacagiz?     JavaScript html kodlari arasina düz yazi seklinde gömülür dedik. Kullanirken bunu göz önünde tutacagiz. JavaScrit <SCRIPT>...</SCRIPT> taglari arasina yerlestirilir. Basit bir örnekde bu durumu görelim.

<HTML>

<HEAD>

<SCRIPT language="JavaScript">

<!--Scripti eski browserlerden sakla

function yaz()

{

alert("Merhaba Arkadas!!!");

}

// Script gizleme sonu -->

</SCRIPT>

</TITLE>JavaScript Ögreniyorum</TITLE>

</HEAD>

<BODY>

Sayfamizi hazirliyoruz. Simdi javaScripti sayfamiza

yerlestirelim.

<P>

<FORM>

<INPUT type="button" name="buton1" value="Butona tikla" onClick="yaz()">

</FORM>

</BODY>

</HTML>

Klasik bir örnek. Simdi bu yazdigimiz scripti deneyelim. Top of Form 1

Yazdigimiz kodlari inceleyerek javaScriptin html kodlari arasina nasil yerlestirdigimizi görelim. Öncelikle <HTML><HEAD> taglari ile sayfamiza basliyoruz. Bildiginiz gibi <HEAD>...</HEAD> taglari arasina meta taglari giriyoruz. Meta taglari yaninda javaScript lerimizide bu taglar arasina yerlestiriyoruz. Scripti yerlestirirken <SCRIPT>...</SCRIPT> taglari arasina yerlestiriyoruz. Script taginin parametresi olarak language="JavaScript" kullaniyoruz. Aslinda daha baska parametreleri de var fakat gerektiginde görecegiz.

Script tagindan sonra <!-- Scripti eski browserlerden gizle seklinde bir kod girdik. Bildiginiz gibi <!-- Açiklama satirlari --> taglari arasina html de açiklama satirlarini giriyoruz. Açiklama satirlarini browserler es geçerler. Çünkü bu satirlar sadece belli bir konuyu sayfanin kodlarini inceleyenlere açiklamak için yazilmislardir ve browser için bir anlam ifade etmezler.
JavaScripti tanimayan browserler bu satirlari gördügünde açiklama satiri olarak yorumlarlar ve es geçerler. Böylece hata vermezler.
Artik javaScriptimizi yazmaya basliyoruz. Bir fonksiyon tanimladik.

function yaz()

{

alert("Merhaba Arkadas!!!");

}

Yazdigimiz kod ekrana Merhaba Arkadas!!! yazisini bir mesaj kutusu içerisinde yazdirmaktan ibaret. Bunu yaz() fonksiyonu ile yapiyoruz.
Fakat yaz fonksiyonu kendi basina bir islem yapamaz. Ekrana mesajimizi basabilmesi için bir hareketin olmasi gerekir. Bu hareketi form içinde tanimladigimiz butonun tiklanmasi ile sagliyoruz. Bu konuya dönecegiz.
Programimizi yazdiktan sonra // Script gizleme sonu --> seklinde bir kod kullandik. Burada // isaretlerinden sonraki bölüm javaScript için bir açiklama satiridir. Bu bölüme yazilan yazilar bir kod olarak yorumlanmazlar. Sadece programci için programin her hangi bir bölümünü açiklamak için yazdigi bölümlerdir. Bu satiri bitirirken --> seklinde bitiriyoruz. Buda scripti gizlemek için açtigimiz <!-- html açiklama satirini bitiriyor.
Artik scripti bitiriyoruz </SCRIPT>. Scriptimizi yazmayi bitirdik. Html kodlarini yaziyoruz.

</TITLE>JavaScript Ögreniyorum</TITLE>

</HEAD>

<BODY>

Sayfamizi hazirliyoruz. Simdi javaScripti sayfamiza

yerlestirelim.

<P>

Hazirladigimiz scripti kullanmamiz için bir hareket lazim demistik. Bu harekti form için de olusturdugumuz bir buton ile sagliyoruz.

<FORM>

<INPUT type="button" name="buton1" value="Butona tikla" onClick="yaz()">

</FORM>

Hazirladigimiz butona tikladigimizda hazirladigimiz mesajin ekrana gelmesi için yaz() fonksiyonunu çagirmamiz gerekmektedir. Bunu onClick("yaz") paremetresini INPUT tagina ekleyerek sagliyoruz. onClick() butona basildiginda harekete geçen bir javaScript eventidir(olay). Butona basildiginda bir islemin gerçeklesmesini saglar.
Biz burada butona basildiginda yaz() fonksiyonunu çagiriyoruz.

Yaz fonksiyonu ise ekrana bir kutu içerisinde Merhaba Arkadas!!! mesajini basiyor.
Esasen bu sekilde kullanim güzel bir kullanimdir. Yazim kurallarina tamamen uygundur. Biz bu scripti daha farkli bir sekilde de kullanabilirdik.

<HTML>

<HEAD>

<TITLE>JavaScript Ögreniyorum</TITLE>

</HEAD>

<BODY>

Sayfamizi hazirliyoruz. Simdi javaScripti sayfamiza

yerlestirelim.

<P>

<SCRIPT language="JavaScript">

<!--Scripti eski browserlerden sakla

function yaz()

{

alert("Merhaba Arkadas!!!");

}

// Script gizleme sonu -->

</SCRIPT>

<FORM>

<INPUT type="button" name="buton1" value="Butona tikla" onClick="yaz()">

</FORM>

</BODY>

</HTML>

Bu sekilde bir kullanimda javaScripti çalistiracaktir. Fakat bu sekilde bir kullanimi sadece gerektiginde kullanacagiz. Browser açisindan ilk kullanim daha doguru bir kullanimdir.

JavaScript html ile iç içe girmistir. Bu nedenle bazen SCRIPT taginin tanimlanmasina bile gerek kalmamaktadir. Hazirladigimiz tagin içine sadece parametreleri girmemiz yeterli olmaktadir.

<FORM>

<INPUT type="button" value="Butona bas" onClick="alert('Bu sekilde bir kullanim gibi')">

</FORM>

Yine farkli bir kullanim ise javaScript programlarini farkli bir dosyada hazirlamak ve sayfa içerisinde çagirmaktir. Hazirladigimiz javaScript programini sonu js olarak kayit edecegiz. Görelim :

<!-- Scripti eski browserlerden gizle

function statusaYaz()

{

window.status("Farkli bir kullanim!");

}

// Gizle sonu -->

Bu script deneme.js olarak kayit edin. Html dosyasini hazirlayalim:

<HTML>

<HEAD>

<TITLE>JavaScript denemesi</TITLE>

<SCRIPT language="JavaScript" src="deneme.js"></SCRIPT>

</HEAD>

<BODY>

Html kodlarinin giriyoruz. Scriptimiz durum çubuguna

Farkli bir kullanim! yazdiracak.Simdi scripti

çalistiracak kodlari girelim.

<A href="js_kullanimi.html" onMouseOver="statusaYaz()">

Imleci linkin üzerine getiriniz</A>

</BODY>

</HTML>

Bu dosyayi javadeneme.html olarak kayit edin. Burada iki dosyamiz oldu. deneme.js olarak javaScript dosyamiz ve javadeneme.html olarak html dosyamiz. Bu dosyalari hazirladiktan sonra javadeneme.html dosyasini çalistirin. Sonucu asagida ki linkin üzerine mouse getirerekte görebilirsiniz. Görev çubuguna Farkli bir kullanim! yazacak.

Daha degisik kullanimlar yeri geldiginde anlatilacaktir.

  Javascripti nerede kullanacagiz?     JavaScripti ögrenecegiz, peki ne yapacagiz nerelerde kullanacagiz? Aslinda bu sorunun cevabini daha önce verdik. Yinede bu konuya biraz yakindan bakalim.
JavaScriptin gelistirilmesindeki sebep HTML nin yetersiz kaldigi yerleri doldurmak idi. Html insanlar için yeterli etkilesimi veremiyor. Mesela yeni bir pencere açabiliyoruz, fakat bu pencerenin boyutlarina ve özelliklerine html ile ulasamayiz. Bunu javaScrip ile rahatlikla ulasabiliyoruz.
Belli bir hesaplamayi html ile yapamayiz. Fakat javaScript ile hemen her tür hesaplama islemini yapabiliyoruz.
Kullanici hakkinda bilgilere, browseri, ekran çözünürlügü gibi bilgilere rahatlikla ulasabiliyoruz. Bu seklilde daha güzel bir sayfa tasarimi yapabiliyoruz.
Belli bir kontrolü javaScript ile yapabiliriz. Bu kontrol bir sifre olabilir, yada bir form bilgisi, saat olabilir. Elde edecegimiz bilgiye göre hareket edebiliriz.
Kullaniciyla daha iyi bir etkilesim kurabiliriz. Mesela browserinin özelliklerine göre bir sayfa göstermek, zemin rengini kullaniciya birakmak gibi.
Sayfa her yüklendigi zaman kullanilan banneri degistirmek gibi bir islemi javaScript ile yapabiliriz.
Sayfamiza javaScript ile hazirlanmis bir oyun ekleyebiliriz.
Birbirinden ilginç menü tasarimlari yapabiliriz.
JavaScript ile ekranda birbirinden ilginç sovlar yapabilir bu sayede insanlari sasirtabiliriz. Resimler üzerine efektler uygulayabilir ve hatta sayfanin her noktasina ulasarak daha düzenli sayfalar hazirlayabiliriz.
Bir programlama dili ile yapabilecegimiz hemen her seyi javaScript ile yapabiliriz. Fakat harddiske yazmak, harddiskten okuma islemi yapmak hariç. Bu bir güvenlik tedbiridir, insanlarin javaScript ile kullaniciya zarar vermelerini engellemek amaciyla alinmis bir önlemdir.
JavaScript ile yapabileceklerimiz bizim hayal gücümüze ve ihtiyaçlarimiza bagli olarak degisir. Ayrica javaScript devamli gelisiyor ve daha kullanisli özelliklere kavusuyor.

İleri=>